Afet ve Acil Durum Eğitimleri Türkiye'nin sahip olduğu tektonik, sismik, topografik ve iklimsel yapısı gereği doğal afetlerle sıklıkla yüz yüze kalan bir ülkedir. Bu nedenle afet ve acil durumlara hazırlık sadece devletin yapması gereken bir eylem değil aynı zamanda toplumu oluşturan bireylerin, işletme ve kurumların yapması gereken çalışmalardır. Bu hazırlık çalışması ülkemiz, toplumumuz ve birey olarak bizler için çok önemlidir. Bu tür eğitimlerde birey, yaşadığı çevre için risk gözlemi yapıp (Benzin istasyonu, trafik ışığının olmaması) ya da çevresinde olası afet ve acil durumlarda yardımcı olacak gerek insan gerekse ekipman kaynaklarına nasıl ulaşılacağını bilmesi ve afet acil durumlara müdahale ekiplerine yardımcı olması büyük katkı sağlayacaktır. Bundan dolayı diyoruz ki bugünün afet bilgisi yarının yaşam biletidir.
Afete Hazır İşyeri
İşyeri Afet Ve Acil Durum Planı
Ailelerin, okulların olduğu gibi, kamu binalarının, özel firma ve işyerlerinin de bir afet planı olmalıdır. Bunun en büyük nedeni, çalışan insanların günün önemli bir bölümünü işyerlerinde geçiriyor olmalarıdır.
Eğer bir kurum/işyerinin afet planı yoksa, hazırlanması ve uygulamaya konulması için, orada çalışan herkesin buna yardımcı olması gerekmektedir.
Unutulmamalıdır ki; afetler her zaman her yerde olabilir ve afetlere müdahale etmekle yükümlü kişiler/kurumlar, afet sonrası ihtiyaçlarımızı çok kısa bir sürede karşılayamayabilirler.
Ülkemizdeki birçok yerleşim başta deprem olmak üzere afetlerden kaynaklanan büyük risklerin tehdidi altındadır. Doğal, teknolojik ve insan kaynaklı afetler sonucunda can ve mal kaybı yaşanacağı, yaşam alanlarının, altyapı ve üst yapıların büyük hasarlar görebileceği unutulmamalıdır. Yerleşimler büyüklüklerine göre sahip oldukları kamu kurumlarının, özel firma ve işyerleri, küçük ve orta ölçekli sanayi tesisleri, fabrikalar, OSB’ler, vb yerlerde çalışanlar ile yakın çevrelerinde ikamet edenler büyük risk altındadırlar.
Toplumun bütün kesimleri gibi kamu kurum ve kuruluşları, özel firma, işyeri ve işletme sahipleri de, binaların/tesislerinin bulundukları bölgeyi etkileyebilecek afetlere karşı gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Aksi takdirde büyük can kayıplarının yaşanması ve büyük maddi zararların oluşması içten bile değildir.
Kamu binaları ve işyerleri bulundukları bölgede oluşabilecek tüm afetlere, yangına ve benzeri teknolojik kazalara karşı bütün önlemlerini almış olmalıdır. Oluşabilecek kayıp ve zararın minimuma indirilebilmesi için de, hazırlanan planlar doğru bir şekilde uygulanmalıdır.
İlgili mevzuatta da belirtildiği gibi, kamu binaları ve işyerleri afet ve acil durumlara karşı hazırlıklı olmak durumundadır. Afet gerçekleştikten sonra yapılacak müdahale ve benzeri diğer çalışmalar, kamu kurum ve kuruluşları ile özel işletmelerin devamlılığı açısından neredeyse hiçbir yarar sağlamamakta, aksine afet öncesi yapılan çalışmalar ise bu olaylardan en az zararla çıkılmasına yardımcı olmaktadır.
Zarar azaltma veya risk azaltma yaklaşımı, tüm hazırlık çalışmalarında hakim olan düşünce olmalıdır. Yapılacak planlar ise afet esnasında kusursuz uygulanabilmesi için, afet öncesi sık aralıklarla tatbikatlar yapılmalıdır.
Mevzuat
Afet ve Acil Durum Eğitimleri ; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 18.06.2013 tarih ve 28681 sayılı resmi gazetede yayınlanan İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkındaki Yönetmeliğin, Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi başlıklı 15. Maddesinde;
Tüm çalışanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilkyardım konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirilir.
İşe yeni alınan çalışana, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılır.
Acil durum konularıyla ilgili özel olarak görevlendirilenler, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak eğitilir. 11 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca görevlendirilen çalışanlara, eğitimlerin işyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilmesi halinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir”.
Ayrıca 19.12.2007 tarihinde 26735 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Binaların Yangında Korunması Hakkında Yönetmelik işletmelerin Acil Durum Ekiplerinin oluşturularak bunlara eğitim ve uygulamalı tatbikatların senede en az 1 kez yapılacağını öngörmektedir. Bu çerçeve de eğitim merkezimiz her türlü acil durum, afet ve sivil savunmanın gerektirdiği diğer olağan dışı durumlara hazırlıklı olma maksadıyla acil durum eğitimi faaliyetleri düzenlemektedir.
1 Ekim 2021 tarihli ve 31615 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan bu değişiklik ile; İşyerlerindeki mevcut acil durum ekipleri ve dokümanları, altı ay geçerli olup bu süre zarfında, yeni ekiplere uygun olarak görevlendirmeler ve dokümanların güncellenmesi sağlanmalıdır. (Son tarih: 1 Nisan 2022)
İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar belirlenirken, risk değerlendirmesi sonuçlarının yanı sıra; yangın ve patlama ihtimali, tehlikeli kimyasal, biyolojik, radyoaktif ve nükleer maddelerden kaynaklanan yayılım, zehirlenme ve salgın hastalık ihtimali, doğal afetlerin meydana gelme ihtimali ile sabotaj ihtimali de dikkate alınacaktır.
İşyerlerinde bu Yönetmelik kapsamında; söndürme, kurtarma ve koruma, ilk yardım konularında gerekli donanıma sahip yeterli sayıda çalışandan oluşan ekiplerin görevlendirilmesi gerekmekte olup bu yükümlülük işverene aittir.
Küçük işyerlerinde acil durum ekiplerinin oluşturulmasını kolaylaştırmak amacıyla; söndürme, kurtarma ve koruma ekiplerinin tamamı için en az 1 çalışanın görevlendirilmesi hususu, tehlike sınıfı ayrımı yapılmaksızın 10’dan az çalışanı olan tüm işyerlerine yaygınlaştırılmıştır. Ayrıca acil durum ekiplerinde görevlendirilen çalışanlara, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak verilecek eğitimlerin kimler tarafından verilebileceği belirtilmiştir.
Acil Durumlarla İlgili Yönetmeliğe Göre İşverenin Yükümlülükleri
Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek veya işyerini dışarıdan etkileyebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, zehirlenme, salgın hastalık, radyoaktif sızıntı, sabotaj ve doğal afet gibi ivedilikle müdahale gerektiren olaylardır.
1. Acil Durum
Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler.
2. Acil Durum Planı
Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler ile uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planıdır.
3. Acil Durum Ekipleri Oluşturmalı
Acil durum planları ve ekipleri hazırlayıp acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar.
Acil Durumlarla İlgili Yönetmeliğe Göre Çalışanların Yükümlülükleri
Acil Durum Planı
Acil durum planında belirtilen hususlar dahilinde alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlere uymak.
İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda kendileri ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürecek acil durum ile karşılaştıklarında; hemen en yakın amirine, acil durumla ilgili görevlendirilen sorumluya veya çalışan temsilcisine haber vermek.
Acil durumun giderilmesi için, işveren ile işyeri dışındaki ilgili kuruluşlardan olay yerine intikal eden ekiplerin talimatlarına uymak.
Acil durumlar sırasında kendisinin ve çalışma arkadaşlarının hayatını tehlikeye düşürmeyecek şekilde davranmak.
İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.
Günümüzde afetlere karşı daha hazırlıklı olabilmek için iyi eğitilmiş insan gücüne gereksinim duyulmaktadır. Bundan dolayı toplumsal güç birliğinin oluşturulması, afet riskinin toplumsal güç birliği ile azaltılması için şirketler çalışanlarını sürekli olarak eğitime tabii tutmaları gerekmektedir. İşletmeler hayatları boyunca sürekli olarak kendilerini geliştirmek için eğitim içinde olmak durumundadır.
"Başarılı bir afet yönetiminin temeline risk azaltmayı koyduğumuzda; planlama, müdahale ve iyileştirme süreçlerinin çok daha etkin bir şekilde yürütüleceğine inanıyoruz."